Holland Solar: ‘Besluit over salderingsregeling en SDE++ maken van 2022 een cruciaal politiek jaar’

‘Om vooruit te kijken, moet je soms eerst naar het verleden kijken.’ Dat zegt Nold Jaeger, beleidsmedewerker bij Holland Solar. Wanneer hij dat doet, heeft hij het als eerste over trots. Het gaat goed met de branchevereniging en haar achterban, zo constateert hij. ‘Nederland heeft inmiddels per hoofd van de bevolking de meeste zonnepanelen in Europa. Er is niemand die nog twijfelt aan het nut van zonne-energie. Nederland was ooit het slechtste jongetje van de klas ten aanzien van het aandeel hernieuwbaar in de energiemix, nu zijn we bezig met een serieuze inhaalslag. De zonne-energiesector is daarin een drijvende kracht. Maar we staan nu wel op een kruispunt. In 2022 moeten een aantal cruciale politieke besluiten worden genomen, en die zullen grote impact hebben op de energietransitie in zijn algemeenheid en onze sector in het bijzonder.’

Tegenstrijdig
Een van de belangrijkste politieke issues van 2022 voor de zonne-energiesector is de afbouw van de salderingsregeling voor zonnepanelen. Het wetsvoorstel daarvoor werd in 2021 controversieel verklaard; het besluit werd doorgeschoven naar een nieuw kabinet. Nu dat er is, moet de kogel door de kerk. Maar er is sprake van een shift in draagvlak. Saldering heeft de uitrol van zonne-energie in Nederland gestuwd. Die regeling afbouwen, voelt tegenstrijdig voor velen; het zou de energietransitie kunnen afremmen. ‘Welke keuze er ook wordt gemaakt’, stelt Jaeger, ‘de weg van een geleidelijke afbouw is de beste. Het voorkomt taferelen zoals we nu in Vlaanderen zien; het ineenstorten van de Belgische zonne-energiesector en emotionele protesten vanuit de samenleving.’

Tegenstrijdige redenering
Inmiddels groeit de roep om het afbouwen van de salderingsregeling uit te stellen. Dat geluid komt bijvoorbeeld ook vanuit decentrale overheden. Gemeenten vinden het oneerlijk dat zonnepanelen bij consumenten steeds vaker op piekmomenten worden afgeschakeld doordat er te veel spanning op het stroomnet ontstaat. Dat stimuleert niet om te investeren in zonnepanelen, dus moet de salderingsregeling volgens hen worden behouden. Maar dat is een tegenstrijdige redenering, volgens Jaeger. ‘Blijven salderen om een gebrek aan netcapaciteit te compenseren, is geen realistische oplossingsrichting.’

Elvis Presley
Jaeger omschrijft de huidige situatie als onhoudbaar op de lange termijn. Volgens Holland Solar moeten we naar een systeem waarbij huishoudens in staat worden gesteld om zonne-energie op te wekken en die energie ook effectief te kunnen gebruiken. Voor dit laatste moet flexibiliteit in het systeem worden gecreëerd en een van de mogelijke technieken hiervoor is ook al commercieel beschikbaar, namelijk de thuisbatterij. ‘Saldering zit de introductie van de thuisbatterij op dit moment in de weg’, aldus Jaeger.  ‘We moeten voorkomen dat ons succes, net zoals bij Elvis Presley, niet ook de ondergang van onze sector wordt. Bij Holland Solar formuleren we daarom momenteel een advies rondom dit thema, met als uitgangspunt hoe het succes van de salderingsregeling kan worden behouden terwijl er ook de benodigde flexibiliteit in het systeem kan worden gebracht, bijvoorbeeld met behulp van thuisbatterijen. Zoals gezegd is de weg van de geleidelijkheid ook hier onze belangrijkste raadgever, zodat zonne-energie duurzaam een bijdrage kan blijven leveren aan de energietransitie in Nederland.’

Onder de loep
Het tweede grote politieke thema waar Holland Solar zich in 2022 op focust, betreft de zakelijke markt voor zonne-energiesystemen. In het Klimaatakkoord is afgesproken dat 35 terawattuur aan duurzame stroom binnen de SDE++ wordt gesubsidieerd. Dit getal hangt deels samen met het doel om in 2030 ten minste 35 terawattuur aan capaciteit voor de productie van duurzame stroom op land te ontwikkelen. Dat is inmiddels, lang voor de vastgestelde horizon van 2030, in zicht. Jaeger ziet dit als het bewijs dat de zonne-energiesector zijn werk ontzettend goed doet en dat er binnen de huidige regels op grote schaal zon op dak, land en water kan worden gerealiseerd. ‘Maar het onderstreept ook dat er veel meer mogelijk is dan initieel in het Klimaatakkoord is vastgelegd. De onderliggende doelen zullen wat ons betreft dus nog eens goed onder de loep moeten worden genomen.’

Het moet en het kan
Is die 35 terawattuur genoeg om de energietransitie in Nederland te realiseren? ‘Dit is het moment waarop onze volksvertegenwoordigers zich die vraag moeten durven te stellen’, stelt Jaeger. ‘Om het antwoord maar direct te geven: nee, dat is het absoluut niet. Kijk naar de enorme opgaven die er nog liggen om de industrie, de gebouwde omgeving, de mobiliteit en de tuinbouw te verduurzamen. De hoeveelheid groene energie die daarvoor tot 2030 nodig is, kun je onmogelijk alleen met windmolens op zee opwekken. Het goede nieuws is dat de Nederlandse zonne-energiesector hier een belangrijke rol in kan en wil spelen. Onze leden wachten feitelijk op de vraag van de regering om die behoefte in te gaan vullen. Het moet, het kan en ze zijn er klaar voor. En er is ook haast geboden bij een politiek besluit over deze zaak. Onze leden werken aan vele ontwikkelingen die pas over enkele jaren vergunningstrajecten ingaan. Zij hebben perspectief nodig om te blijven investeren, anders zullen ze hun focus verleggen naar landen waar ze dat wel krijgen.’

Grote keuzes en bescheidenheid
Jaeger noemt 2022 het jaar van fundamentele politieke keuzes ten aanzien van de energietransitie. Het nieuwe kabinet heeft de lat op het gebied van het bestrijden van klimaatverandering hoog gelegd, er is tevens heel veel geld voor beschikbaar. Wat de regering exact gaat doen, is echter nog een groot vraagteken. Duidelijk is volgens hem wel dat de politiek nu met een langetermijnvisie moet komen waarbij een aantal fundamentele vragen worden beantwoord.

‘Een daarvan is hoe het energiesysteem van de toekomst er gaat uitzien. En dan heb je het niet over hoe ver een zonnepark of windmolen van een huis mag worden geplaatst of wat het exacte subsidiebedrag voor een zonnepaneel of batterij is. We hebben het over een systeemverandering die ingrijpend is voor alle Nederlanders. De energietransitie kost heel veel geld, is bijzonder complex en heeft een flinke ruimtelijke impact. Maar ze is ook nodig om ons van een toekomst te verzekeren. Bij de grote keuzes die moeten worden gemaakt, past ook een zekere bescheidenheid van Holland Solar; gezien de enormiteit van de uitdagingen moeten we ook onze eigen rol in perspectief zien. Maar wat we wel duidelijk willen maken, is dat we er zijn. Als Klimaatminister Rob Jetten zich bijvoorbeeld afvraagt hoe de 10 grootste industriële bedrijven van Nederland van groene waterstof voorzien moeten worden, dan willen we dat hij weet dat de oplossing voorhanden is: zonne-energie. Daarover gaan we dan ook graag met hem in gesprek.’