Gemeentelijke Transitievisies Warmte: succes zonnewarmte zal vooral van onderop moeten komen

Maar er zijn maar weinig gemeenten die het concreet maken. Waar de uitvoering begint, begint bovendien de pijn; er moeten keuzen worden gemaakt en die kosten geld. Wil zonnewarmte een serieuze plek veroveren in een duurzaam warmtesysteem, dan zal allereerst het vertrouwen in de technologie moeten toenemen. De regisseurs van de warmtetransitie van de gebouwde omgeving, zo werden de 352 Nederlandse gemeenten geduid in het Klimaatakkoord. Hun werd gevraagd een TWV te maken en daarin hun strategie en acties tot 2030 vast te leggen. Omdat die opgave geen sinecure is – vanwege de technische complexiteit, financiële impact en het benodigde lokale draagvlak – kregen ze daarbij ondersteuning van het Expertise Centrum Warmte (ECW) van het Rijk in de vorm van een leidraad en factsheets per warmtetechnologie. Er is ook een factsheet over zonnewarmte. Wat heeft dat opgeleverd? Het goede nieuws is dat vrijwel alle gemeenten de deadline van 1 januari 2022 hebben gehaald. Hun stukken zijn klaar en ingeleverd, sommige wachten nog op goedkeuring van de gemeenteraad.

Algemeenheden
Wat betreft de inhoud van de plannen is er sprake van een caleidoscopisch beeld aangaande de aspiraties en invulling. Iets anders was ook niet te verwachten, onder andere vanwege de verschillen tussen de grote steden en plattelandsgemeenten. Grote steden beschikken in de regel over meer kennis, menskracht en middelen dan kleinere gemeenten. Dat vertaalt zich in de regel in een flinke ambitie die vaak al haar weg naar beleid en actie heeft gevonden. Bij het vormgeven van vrijwel iedere TVW werd een adviesbureau ingeschakeld, daar was met een budget vanuit het Rijk ook ruimte voor. Dat neemt echter niet weg dat het merendeel van de plannen wat betreft zonthermie blijft steken in algemeenheden.

Collectief en individueel
Met het inleveren van een TVW start feitelijk pas het echte werk voor een gemeente. De uitvoeringsfase breekt aan, en dat gaat pijn doen. Er moeten keuzen worden gemaakt, bijvoorbeeld aangaande technologie en de volgorde waarin buurten en wijken van het gas afgaan. De meeste gemeenten willen dat woonlastenneutraal doen, maar dat zal in veel gevallen nog niet mogelijk zijn. De warmtetransitie gaat hoe dan ook geld kosten.

Lex Bosselaar, senior adviseur duurzame warmte en koude bij de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland (RVO) en het EWC: ‘De transitievisies van de gemeenten vallen in algemene zin uiteen in 2 richtingen: een collectieve en een individuele aanpak. De eerste betreft warmtevoorziening middels een warmtenet waarbij gebruik wordt gemaakt van duurzame bronnen. Daarin zie je een uiteenlopende range. Die begint met de uitbreiding van bestaande hogetemperatuurwarmtenetten die vooral gebruikmaken van restwarmte van bedrijven of geothermie, iets waar onder andere Rotterdam, Den Haag, Amsterdam, Utrecht, Breda en Tilburg grootschalig op inzetten. Aan het andere einde van het spectrum wordt gesproken over het aanleggen van kleine lagetemperatuurwarmtenetten, bijvoorbeeld op basis van aquathermie, die een beperkt aantal woningen en gebouwen van warmte voorzien. Deze collectieve aanpak van gemeenten betreft meestal maar enkele wijken. Het aardgasvrij maken van de rest moet gebeuren middels het uitrollen van verduurzamingsmaatregelen per gebouw; door particulieren, woningcorporaties, eigenaren van zakelijk vastgoed en verenigingen van eigenaren. Daarbij wordt meestal gesproken over all electric of hybride gaan met behulp van warmtepompen en zonnepanelen, in combinatie met isolatie.’

Lees hier het volledige artikel in de maart 2022-editie van Solar Magazine.