Realtime interface op komst: ‘Noodrem leidt tot veel extra aansluitcapaciteit wind- en zonne-energie’

Met de realtime interface kunnen onverwachte, kortstondige pieken in de opwek van wind- en zonne-energie weggeregeld worden. ‘Deze “noodrem” gaat leiden tot een enorme hoeveelheid extra aansluitcapaciteit voor wind- en zonne-energie’, aldus Leon Straathof, die namens Energie Samen, de Nederlandse Windenergie Associatie (NWEA) en Holland Solar deelneemt aan de werkgroep realtime interface van Netbeheer Nederland.

‘Als netbeheerders erop kunnen vertrouwen dat congestiemanagement helpt om overbelasting te voorkomen, kunnen ze meer hernieuwbare productie aansluiten op de beschikbare netcapaciteit’, opent Straathof het gesprek. ‘Voor onvoorziene overbelasting – bijvoorbeeld door beter weer dan voorspeld – moeten productie-installaties dan wel snel én op afstand terugregelbaar zijn. Zo’n noodrem wordt nu met de realtime interface gerealiseerd.’

Comfort
‘Het idee voor de realtime interface is ontstaan door de terughoudendheid van netbeheerders om transportcapaciteit aan te bieden, als ze de grenzen van het elektriciteitsnet in gevaar zien komen’, vervolgt Straathof. ‘Ze voelen weinig comfort bij wat netgebruikers momenteel kunnen betekenen bij het oplossen van de huidige schaarste. Als je echter een noodrem hebt, durft een netbeheerder veel meer opwekinstallaties aan te sluiten. De realtime interface is die noodrem. Die wordt overigens pas toegepast als markmechanismen geen of onvoldoende oplossing hebben geboden, of als de tijd daartoe ontbreekt vanwege de acute dreiging.’

Het ontwikkelingstraject voor de realtime interface wordt door Straathof een schoolvoorbeeld genoemd van een goede samenwerking tussen netbeheerders en marktpartijen. ‘Het vroegtijdig betrekken van de marktpartijen zorgt voor veel betere inhoudelijke afstemming en tegelijkertijd voor commitment en draagvlak.’

De realtime interface moet niet alleen betere benutting van het elektriciteitsnet mogelijk maken, maar ook spanningsproblemen helpen voorkomen en marktpartijen meer mogelijkheden bieden om deel te nemen aan netbeheerdiensten zoals congestiemanagement (red. zie kader). De interface geeft namelijk invulling aan de signaaloverdracht zoals die voorgeschreven zal worden in het Codebesluit congestiemanagement (red. zie kader) en in het Codebesluit N-1 (red. het loslaten van de storingsreserve).

Verkeerslicht
‘De realtime interface is als het ware een verkeerslicht’, legt Straathof uit. ‘Het biedt de mogelijkheid om te communiceren over het gebruik van het elektriciteitsnet, waardoor betere benutting en doorstroming mogelijk is, mits netbeheerders en marktpartijen met elkaar afspraken maken over de betekenis van de kleuren van het verkeerslicht en daar ook opvolging aan geven.’

Uitgangspunt van de werkgroep van Netbeheer Nederland was om zo snel als mogelijk een werkende interface te realiseren en te implementeren om zo een oplossing te bieden voor de huidige schaarste aan transportcapaciteit. De eerste versie die dit jaar klaar is, moet draagvlak creëren voor doorontwikkeling naar versie 2 en verder. De focus voor het uitrollen van de eerste versie ligt bij opwekkers met een opwekvermogen van 1 tot 50 megawatt. Dat is categorie B van de Europese verordening Requirement for Generators (RfG). In een later stadium wordt de interface uitgewerkt voor de andere doelgroepen: A, C en D.

Missing link
De realtime interface is qua technologie volgens Straathof nauwelijks spannend te noemen. ‘Het is een kastje dat een signaal verstuurt en de actuele metingen van de aangeslotene ontsluit, en niet veel meer dan dat. Maar de realtime interface is tegelijkertijd wel een cruciaal en tot op heden missend onderdeel van het energiesysteem van de toekomst. Tegen relatief lage kosten vergroot je daarmee de benutbare capaciteit van het elektriciteitsnet enorm.’

Lees hier het volledige artikel in de mei 2022-editie van Solar Magazine.