SPIRIT solar lighting: ‘Als je dromen hebt, moet je ze najagen’

Linda van den Hurk is geen onbekende in de zonne-energiewereld. Zo begeleidde ze vanuit Berenschot innovatie-, strategie- en netwerkprojecten op het gebied van building integrated pv (bipv), wat uiteindelijk leidde tot het opzetten van branchevereniging BIPV Nederland. 5 jaar geleden gooide ze het roer om met de oprichting van SPIRIT solar lighting. Het bedrijf komt voort uit Kaal Masten dat in 2017 opging in VDL Mast Solutions. Van den Hurk nam samen met haar vader en broer dit innovatieve gedeelte over. Ze zagen grote kansen in Nederland voor de off-grid verlichtingstechnologie die er sinds 2008 werd ontwikkeld.

Olie en gas
‘Al snel concludeerden we echter dat de mogelijkheden elders groter zijn’, vertelt Van den Hurk. ‘Dat heeft allereerst te maken met onze seizoenen. De korte, donkere dagen en lange nachten in de winter, en vice versa in de zomer, maken het toepassen van off-grid verlichting tot een uitdaging in Nederland, je moet de opwek en opslag van zonnestroom overdimensioneren. Zuidelijker zijn de lichtomstandigheden evenrediger verdeeld, bijvoorbeeld in het Midden-Oosten en Afrika wat nu onze belangrijkste markten zijn. In het Midden-Oosten is er een helder besef dat de toekomst niet in olie en gas ligt. Men staat er open voor duurzame technologie zoals die van ons en wil dat ook laten zien. In grote delen van Afrika is er geen elektriciteitsnet beschikbaar. Breng je daar off-grid licht naartoe, dan breng je ook economische kansen en sociale veiligheid.’

Ongeforceerd
De hoofdcomponenten van de verlichtingsmasten van SPIRIT solar lighting zijn rigide monokristallijn siliciumzonnepanelen, een batterij en een led-armatuur met DC-verlichting om verliezen door conversie naar AC te vermijden. Het hart wordt echter gevormd door de regeltechniek die het systeem aanstuurt. De kunst daarbij is het faciliteren van een optimaal samenspel tussen de opwek, opslag en het gebruik van energie.

Van den Hurk: ‘Onze control unit bevat onder andere een omvormer die de opwek aan 4 zijden optimaliseert. De software regelt het laden van de batterij en met name hoe die wordt geladen en ontladen. Dat gebeurt zoveel mogelijk ongeforceerd om degradatie te minimaliseren; ze staan toch al vaak in extreem warme gebieden. Het stroomverbruik wordt automatisch afgestemd op de state of charge van de batterij en de lengte van de nacht. Er moet altijd licht zijn, maar het kan worden gedimd op de uren dat er minder mensen op straat zijn.’

Ziekenhuizen en tuinen
SPIRIT solar lighting heeft diverse teams in Afrika die onder andere leads genereren, installeren en onderhoud verzorgen. In Oss werken 5 mensen. Zij focussen zich onder andere op technologische innovatie, het maken van lichtplannen, verkoopondersteuning en assemblage. De productie van componenten wordt, hoewel de zonnepanelen en batterijen uit China komen, zoveel mogelijk aan bedrijven in de buurt uitbesteed. De assemblage houdt het bedrijf uit kwaliteitsoverwegingen in eigen hand. De projecten tellen momenteel tussen de 20 en 350 masten, bijvoorbeeld voor het verlichten van dorpen, wegen, parkeerplaatsen bij ziekhuizen en tuinen. Anno 2022 staat SPIRIT solar lighting aan de vooravond van een flinke opschaling.

Lange adem
‘Onze projecten groeien in aantal en omvang, aldus Van den Hurk. ‘Dat weegt op de kosten als je alles vanuit Nederland blijft verschepen. We willen ons niet uit de markt prijzen. Daarom zijn er plannen om in Noord- en West-Afrika assemblagefabrieken te bouwen. Deze worden door lokale participanten gebouwd – wij leveren de onderdelen, maar zij hebben het ownership. Dit past ook in onze sociale opzet dáár de verantwoordelijkheid en groei van economische ontwikkeling plaats te laten vinden. De grootste uitdaging daarbij is, en dat geldt ook in algemene zin voor onze business, het interculturele verschil. Op dit vlak heb ik de afgelopen jaren nog wel het meeste geleerd. Zaken organiseren, afspraken maken, uitvinden wat die waard zijn, dingen echt voor elkaar krijgen… het werkt allemaal heel anders dan hier. De groei van ons bedrijf is een kwestie van heel veel geduld en een lange adem.’

Grote geld
De 2 nieuwe fabrieken van SPIRIT solar lighting moeten binnen 2 jaar worden gerealiseerd. Tegelijkertijd is het bedrijf ook actief in Nederland. Het doet bijvoorbeeld verlichtingsprojecten voor woningbouwcorporaties, zorginstellingen en logistieke centra. Maar niet op grote schaal. Daarnaast heeft SPIRIT solar lighting succes met een off-grid stroomvoorzieningsoplossing voor systemen waarmee waterschappen geautomatiseerd stuwen aansturen en data verzamelen, bijvoorbeeld over neerslag, stroming en waterkwaliteit.

Van den Hurk: ‘Als je een droom hebt, moet je die najagen. Wij doen het niet voor het grote geld, maar omdat we het leuk en belangrijk vinden. Zo is het prachtig dat vrouwen en hun kinderen op verschillende plekken in Afrika dankzij onze verlichting ’s avonds veilig naar een dorpshuis kunnen lopen. Tegelijkertijd willen we een goede voorouder zijn, iets neerzetten voor de toekomst met onze duurzame technologie. Het aanleggen van openbare verlichting hoeft echt niet overal gepaard te gaan met een grid of elektriciteit in de grond graven. Ook in Nederland is voordeel te behalen met onze lichtmasten, zeker in een tijd waarin de netcapaciteit een steeds groter probleem is en dat een flinke rem kan zetten op de energietransitie. Jammer genoeg zien we wat dat betreft nog weinig bewustzijn en lef bij beslissers over openbare verlichting. Er wordt gedacht binnen de traditionele kaders, dus in Nederland zijn we er nog niet.’