Derde Monitor Participatie Hernieuwbare energie op land: percentage zonneparken in lokaal eigendom vrijwel gelijk

Het is de derde editie van Monitor Participatie Hernieuwbare energie op land, nadat eerder de nulmeting van de Participatiemonitor en de tweede editie werden gepubliceerd. De Participatiemonitor is opgesteld door de advies- en onderzoeksbureaus ASISEARCH van Anne Marieke Schwencke en Bosch & Van Rijn.

Streven 50 procent
In het Klimaatakkoord is specifiek afgesproken dat er wordt gestreefd naar 50 procent eigendom van de lokale omgeving van de productie van wind- en zonne-energie op land in 2030.

De nieuwste editie ‘Monitor Participatie hernieuwbare energie op land’ heeft in kaart gebracht in hoeverre er sprake is van financiële participatie bij zonneparken en windparken op land. De monitor vergelijkt ook de stand van zaken met die van het jaar daarvoor (red. de tweede editie). Het aandeel opgewekte zonnestroom met lokaal eigendom op de peildatum van de monitor – te weten 1 januari 2022 – is met in totaal 23 procent nagenoeg gelijk ten opzichte van de meting van vorig jaar.  Gemeten naar het aantal zonneparken zou het percentage lokaal eigendom uitkomen op 57 procent tegenover 56 procent vorig jaar.

140 nieuwe projecten
In 2021 rekenen de onderzoekers 22,9 procent van alle zonnestroom toe als eigendom van lokale partijen, te weten van bewonerscollectieven en hun lokale partners (4,1 procent), publieke partijen (5,9 procent) en lokale bedrijven en instellingen (12,9 procent). Dit aandeel was een jaar eerder 23,8 procent.

In totaal zijn er nu volgens de onderzoekers 440 zonneparken in Nederland (red. op basis van gegevens van RVO), waarvan er 140 werden gerealiseerd in 2021.

Lokale bedrijven vormen de grootste groep lokale eigenaren (12,9 procent) waarbij bijna de helft van de productie (6,0 procent) plaatsvindt op het terrein van industriële bedrijven. In 2021 zijn 3 grootschalige zonneparken in productie genomen met gedeeld eigendom van een lokaal industrieel bedrijf en een niet-lokale partner. Eén daarvan, het zonnepark in de Eemshaven, eigendom van Groningen Seaports en Vopak, is groter dan 50 megawattpiek en daarmee het grootste zonnepark met lokale eigenaren. Alle andere zonneparken met lokale eigenaren zijn kleiner dan 50 megawattpiek.

Komende jaren pas zichtbaar
‘Ten opzichte van vorig jaar zijn geen grote verschuivingen zichtbaar in de wijze waarop in de praktijk invulling gegeven wordt aan projectparticipatie in wind- en zonneparken’, schrijven de onderzoekers. ‘Een duidelijk effect van het Klimaatakkoord is nog niet zichtbaar in de resultaten van de Participatiemonitor. Dat is in lijn met de verwachting. Immers, vrijwel alle gerealiseerde projecten zijn ontwikkeld vóór 2019, het jaar waarin afspraken zijn gemaakt in het Klimaatakkoord over projectparticipatie en lokaal eigendom. Omdat afspraken over participatie vaak vroeg in het proces gemaakt worden, is de verwachting dan ook dat de invloed van het Klimaatakkoord in 2021 beperkt zichtbaar is. Ook de invloed van de gedragscode zon op land (2019) en de vernieuwde gedragscode wind op land (2020) zal naar verwachting pas in komende jaren zichtbaar worden.’

Een zichtbaar effect van het Klimaatakkoord is volgens de onderzoekers te verwachten bij zonneparken gerealiseerd vanaf 2023-2024 en bij windparken gerealiseerd vanaf 2026-2027. ‘Opgemerkt wordt dat de productie uit wind- en zonneparken met lokaal eigendom (en andere participatievormen) is toegenomen in absolute zin. Omdat de productie zonder lokaal eigendom (en andere participatievormen) evenredig is toegenomen, blijft het procentuele aandeel (vrijwel) gelijk’, aldus de onderzoekers.