Toezichthouder ACM: klanten met zonnepanelen bezorgen energiebedrijven extra kosten, meer onderzoek nodig

De Autoriteit Consument & Markt (ACM) meldde afgelopen december de kosten die energieleveranciers maken voor klanten met zonnepanelen te gaan bestuderen. Op basis van de verkennende studie die in de afgelopen periode is uitgevoerd, concludeert de toezichthouder dat huishoudens met zonnepanelen hogere kosten voor leveranciers veroorzaken dan huishoudens zonder zonnepanelen.

Hogere inkoopkosten
De ACM heeft voor de verkennende studie informatie opgevraagd bij leveranciers en op basis hiervan een globale raming gemaakt van de extra kosten. Hieruit blijkt dat de bedrijven extra kosten kunnen maken die worden veroorzaakt door ten eerste hogere inkoopkosten, ten tweede hogere onbalanskosten en ten derde kosten die veroorzaakt worden door de salderingsregeling. 

Er zijn volgens de ACM 3 redenen waarom een energieleverancier hogere inkoopkosten maakt voor een klant met zonnepanelen. Ten eerste is het verloop van de afname van een klant met zonnepanelen over het jaar anders dan voor een klant zonder zonnepanelen. Klanten met zonnepanelen nemen in de zomer relatief minder elektriciteit af, of leveren terug. Op deze momenten is elektriciteit in de regel relatief goedkoop. Daarom zijn de gemiddelde inkoopkosten voor klanten met zonnepanelen hoger ten opzichte van klanten zonder zonnepanelen, omdat er voor deze klanten relatief meer moet worden ingekocht voor de duurdere momenten. Wanneer deze klanten hetzelfde levertarief als klanten zonder zonnepanelen betalen, is de zonnepaneelklant dus duurder voor de leverancier.

Hogere inkoopkosten
Een tweede reden voor hogere inkoopkosten is het verloop van de afname van een klant met zonnepanelen over een dag anders dan een klant zonder zonnepanelen. Klanten met zonnepanelen nemen overdag, met name in de lente en zomer, relatief minder elektriciteit af dan in de ochtend of avond. Dit leidt tot gemiddeld hogere inkoopkosten.

Tot slot is de afname of teruglevering van klanten met zonnepanelen moeilijker te voorspellen voor een leverancier dan de afname van klanten zonder zonnepanelen. Dit vanwege de grotere afhankelijkheid van het weer. Als voor de volgende dag bijvoorbeeld minder zon wordt voorspeld dan waar energieleveranciers eerder rekening mee hielden, dan zullen zij extra elektriciteit moeten inkopen voor hun klanten met zonnepanelen om onbalanskosten zoveel mogelijk te vermijden. De kans is groot dat alle leveranciers deze behoefte hebben, wat volgens de ACM een prijsopdrijvend effect zal hebben.

Hogere onbalanskosten
De hogere onbalanskosten die energiebedrijven maken door klanten met zonnepanelen wordt volgens de onderzoekers veroorzaakt door de grotere onzekerheid over de afname en teruglevering van klanten met zonnepanelen.

Een leverancier is in onbalans wanneer de feitelijke afname en teruglevering van het klantenbestand afwijkt van zijn vooraf bij de netbeheerder ingediende voorspelling. Als de onbalans van een leverancier bijdraagt aan de onbalans op het elektriciteitsnet worden door de netbeheerder kosten in rekening gebracht bij de leverancier. Dit is, vergelijkbaar met de inkoop vooraf, bijvoorbeeld het geval als de zon onverwacht minder schijnt op een dag. In dat geval is de kans groot dat er een tekort aan elektriciteit op het net is en dat vooral de leveranciers met veel zonnepaneelklanten in onbalans zijn. Daarom zullen met name leveranciers met relatief veel klanten met zonnepanelen relatief veel onbalanskosten doorberekend krijgen.

Extra kosten salderingsregeling
In zijn verkennende studie identificeert de toezichthouder dat de salderingsregeling ook tot extra kosten voor energiebedrijven leidt.

Door de salderingsregeling moet een leverancier teruggeleverde elektriciteit namelijk afnemen tegen het met de klant afgesproken leveringstarief. De waarde van de door de zonnepaneelbezitter teruggeleverde elektriciteit op de groothandelsmarkt zal op zonnige momenten doorgaans echter lager zijn dan het afgesproken leveringstarief, zodat de leverancier op die momenten verlies maakt op de afgenomen teruggeleverde elektriciteit.

Enkele honderden euro’s 
De ACM schat op basis van de verzamelde informatie in dat de kosten voor een leverancier van een gemiddelde klant met zonnepanelen in 2023 op jaarbasis enkele honderden euro’s hoger waren dan van een vergelijkbare klant zonder zonnepanelen. De autoriteit benadrukt dat deze inschatting van enkele honderden euro’s een globale momentopname is, omdat de meerkosten voor een energieleverancier worden beïnvloed door veel factoren zoals de groothandelsprijzen en het aantal zonnepanelen per klant.

Naast de opgevraagde informatie van leveranciers heeft de ACM eigen onderzoek gedaan en gesprekken gevoerd met Energie-Nederland, Vereniging Eigen Huis, TenneT, het KNMI, het Planbureau voor de Leefomgeving en de Nederlandse Vereniging voor Duurzame Energie.

4 energiebedrijven
Waar de verkennende studie een globale inschatting bevat van de extra kosten die leveranciers maken, wil de ACM beter inzicht krijgen in de daadwerkelijke kosten en de manier waarop deze door leveranciers doorberekend worden in hun tarieven. Daarbij zal de ACM ook de winstgevendheid van klanten met en zonder zonnepanelen bij een 4-tal energieleveranciers onderzoeken.

De ACM doet namelijk vervolgonderzoek naar de proposities van Budget Energie, Eneco, Engie en Vattenfall. De toezichthouder heeft deze 4 bedrijven niet geselecteerd omdat er een vermoeden is dat zij onredelijke tarieven in rekening brengen, maar omdat het 4 grote leveranciers zijn die allemaal op een andere manier onderscheid maken tussen klanten met en zonder zonnepanelen. Tijdens dit vervolgonderzoek zal de ACM een beoordeling doen van de hoogte van de meerkosten en de redelijkheid van de wijze waarop de meerkosten worden doorberekend aan klanten met en zonder zonnepanelen. Daarbij benadrukt de ACM dat het leveranciers niet verboden is onderscheid te maken tussen klanten met en zonder zonnepanelen. De organisatie verwacht de resultaten van het vervolgonderzoek in de eerste helft van april bekend te maken.